Vụ hàng nghìn que thử viêm gan B, HIV bị cắt đôi: Kết quả xét nghiệm âm tính giả rất nhiều

Sai sót chuyên môn nghiêm trọng

GS Nguyễn Anh Trí, Đại biểu Quốc hội XIV, nguyên Viện trưởng Viện Huyết học và Truyền máu Trung ương, cho biết: "Khi xem được clip các nhân viên trong khoa Vi sinh, Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn cắt đôi bộ test kit và thực hiện pha 4 mẫu máu trước làm xét nghiệm ELISA tôi rất bàng hoàng và choáng.

Đây là một hành động cố tình làm sai. Việc này gây ra hậu quả về chuyên môn là hết sức nghiêm trọng. Chuyện nay rất dễ gặp ở mọi LABO, nếu tham lam một tý".

Ông khẳng định, một thanh test của nhà sản xuất khi cung ứng ra ngoài thị trường đã phải tính toán: chiều dài, chiều rộng, dài – ngắn và phải qua hàng vạn lượt thử nghiệm thử nghiệm lâm sàng mới đưa ra những thông số đó.

 

 

Nhờ có những thông số tiêu chuẩn, mới thấy được lượng kháng thể trong mẫu máu xuất hiện. Khi cắt đôi que test sẽ khiến cho xét nghiệm không còn chính xác gây ra hiện tượng âm tính giả.

"Việc làm này là rất nghiêm trọng, vì sẽ có nhiều trường hợp bị nhiễm bệnh mà âm tính giả. Đối với một bệnh nhân mang virus viêm gan và HIV âm tính giả là vô cùng nguy hiểm".

Trước câu hỏi của phóng viên về việc cắt đôi que test trước khi làm xét nghiệm HIV đã từng xảy ra tại Việt Nam trong điều kiện kinh tế khó khăn để tiết kiệm ngân sách? GS. Trí khẳng định, ông không phải là người điều tra nên không thể xác nhận được sự việc đó đã từng xảy ra hay chưa?

Tuy nhiên, ở phía cạnh là một nhà khoa học ông đánh giá việc này rất dễ xảy ra nếu như con người hám lợi trước mắt.

Cũng theo GS Trí, cái sai thứ 2 của Khoa Vi sinh, Bệnh viện Xanh Pôn là đã trộn 4 mẫu máu bằng xét nghiệm ELISA. Nếu trộn các mẫu máu như vậy kháng nguyên sẽ bị pha loãng. Như vậy có những trường hợp nhiễm bệnh nồng độ kháng nguyên thấp sẽ không được phát hiện gây ra âm tính giả.

Phân tích thêm về việc làm xét nghiệm có được phép trộn các mẫu máu với nhau hay không? GS cho rằng: "Đừng nhầm lẫn các xét nghiệm với nhau. Xét nghiệm trộn các mẫu máu chỉ được thực hiện trong xét nghiệm PCR (Polemerase Chain Reaction, phản ứng chuỗi polymerase. PCR là kỹ thuật khuếch đại gen lên vài chục triệu lần sau đó sẽ chạy điện di".

Trong xét nghiệm PCR người ta sẽ pool không chỉ 4 mẫu máu mà có thể lên tới 8 mẫu máu (bệnh phẩm). Còn xét nghiệm ELISA không có khuếch đại, nếu trộn 4 thì lượng kháng nguyên chỉ là 1/4 (25%).

Là một nhà khoa học, GS Trí khẩn thiết khuyến cáo: "Nếu thực hiện xét nghiệm bằng nguyên lý ELISA tuyệt đối không có khái niệm pool (trộn các mẫu máu với nhau). Đừng đánh tráo khái niệm và nhập nhằng giữa các xét nghiệm.

Hai sai sót cắt đôi que test và pha mẫu máu này phối hợp với nhau hậu quả nghiêm trọng khó có thể nói trước được".

 

Rất dễ gặp, nếu tham!

 

GS Trí cho hay: "Đứng về mặt chuyên môn cắt đôi que test và trộn 4 mẫu máu rất dễ gặp và có thể gặp ở những LABO công tác quản lý chất lượng không tốt.

Để xảy ra sự việc trên cho thấy Bệnh viện Xanh Pôn đã buông lỏng công tác quản lý chất lượng. Quản lý lỏng lẻo các test và LABO, không ai biết sai phạm hoặc có người biết nhưng lờ đi.

Như tôi xem cilp phản ánh thì việc làm sai này đã diễn ra nhiều lần nhưng không được ai nhắc nhở. Câu chuyện làm sai này được làm ngày hàng. Tôi xin nhấn mạnh nếu không quản lý được quy trình làm việc tại LABO thì sẽ có sai sót".

GS. Trí khuyến cáo, từ vụ việc gian lận vật tư y tế xảy ra tại Bệnh viện Xanh Pôn là bài học cảnh tỉnh chung cho các LABO trên cả nước.

"Xin đừng hám lợi! Xin hãy thực hiện tất cả các việc đúng quy trình! Công tác quản ý chất lượng cần phải làm thường xuyên không buông lỏng. Vì nếu buông lỏng sẽ xảy ra sai sót!".

Trước đó, trưa nay 10/12, PGĐ Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn bà Trần Liên Hương đã khẳng định, bệnh viện không có chủ trương, chỉ đạo cắt đôi que thử nhanh HIV tại khoa Vi sinh. Việc cắt đôi que test diễn ra là do khoa tự ý làm. Bệnh viện vẫn đang phối hợp với các cơ quan có liên quan điều tra để làm rõ vấn đề trên.

Theo điều tra của VTV24, phóng viên phát hiện hàng nghìn que thử HIV, viêm gan B bị cắt đôi trước khi tiến hành xét nghiệm HIV và viêm gan B tại BV này.

Với 1 bộ test nhanh, thay vì sử dụng cho một mẫu bệnh phẩm của một bệnh nhân như nhà sản xuất hướng dẫn, kĩ thuật viên khoa Vi sinh (Bệnh viện Xanh Pôn) đã "tiết kiệm" bằng cách cắt đôi mẫu thử để 1 bộ test sử dụng cho hai mẫu bệnh phẩm.

 

Xem xét đúng sai

 

Trưa ngày 9/12, VTV24 đã đã lên sóng phóng sự điều tra phản ánh gian dối bớt xén vật tư xét nghiệm trong các xét nghiệm miễn dịch phổ biến như HIV và viêm gan B đang diễn ra tại khoa Vi sinh của Bệnh viên Đa khoa Xanh Pôn.

Trong phóng sự của VTV24 đã phản ánh, khoa Vi sinh của Bệnh viên Đa khoa Xanh Pôn đã dùng bộ cụ xét nghiệm nhanh HIV và viêm gan B do Nhật Bản sản xuất 1 que thửa dùng cho một mẫu xét nghiệm. Nhưng khi thực hiện các kỹ thuật viên đã dùng kéo cắt que thử ra làm đôi, vệt kéo cắt vào giữa vị trí của vạch hóa chất xét nghiệm.

Với hành động này một que thử cho một bệnh nhân sẽ được tách làm 2 que thử. Sau khi nhân đôi hàng loạt các que thử HIV và viêm gan B, mẫu máu của bệnh nhân được nhỏ vào để làm xét nghiệm. Khoảng 4 tiếng sau, kết quả xét nghiệm được trả cho bệnh nhân.

 

 

Ngoài ra, xét nghiệm miễn dịch bán tự động (ELISA) cũng được các kỹ thuật viên tại phòng miễn dịch làm theo cách riêng là trộn nhiều mẫu máu của bệnh nhân làm một rồi mới tiến hành xét nghiệm.

Theo đó, trong phòng thí nghiệm, 4 mẫu máu của 4 bệnh nhân khác nhau được kỹ thuật viên trộn chung vào trong một ống nghiệm thủy tinh. 4 mẫu máu sau khi trộn được kỹ thuật viên hút ra, cho vào từng giếng chứa hóa chất. Nếu kết quả âm tính sẽ là kết quả chung cho cả 4 bệnh nhân, còn nếu dương tính sẽ yêu cầu cả 4 bệnh nhân xét nghiệm lại.

Liên quan tới sự việc trên phóng viên đã liên hệ với TS.BS Nguyễn Đình Hưng, Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Xanh Pôn và nhận được câu trả lời rất ngắn gọn: "Hiện bệnh viện đã tiếp nhận được thông tin từ bác chí. Bệnh viện đang họp xem xét mọi việc, để sao cho đúng nhất", bác sĩ Hưng nói.

 

Theo PGS Luật mọi sự cải tiến thì đều phải có cơ sở khoa học và kết quả. Nếu muốn cắt đôi que thử trong xét nghiệm thì trước đó phải có nghiên cứu và thực chứng bằng kết quả, để tránh việc chẩn đoán sai cho người bệnh.

Đối với xét nghiệm HIV phải thực hiện xét nghiệm tại 3 nơi mới có thể kết luận bệnh nhân nhiễm virus. Viêm gan B thì phải có hàng chục xét nghiệm mới đánh giá được.

PGS Luật cho biết thêm, về việc trộn các mẫu máu quá nhiều trong một giếng hóa chất theo tiêu chuẩn sẽ không cho được một kết quả chính xác. Để có kết quả đúng thì vẫn phải tuân thủ theo đúng quy định của hãng sản xuất dụng cụ xét nghiệm.

Nguồn: VTV, báo Soha

>> Xem thêm: Tỉ lệ ngân sách ở Thành phố là thấp nhất thế giới